Meestal is het eindexamen op het voortgezet onderwijs een enkele ervaring. In het Nederlandse schoolsysteem zijn er verschillende niveau’s waardoor het voor leerlingen mogelijk is om door te blijven stromen. Sam Wouters (19) heeft dit jaar voor de tweede keer eindexamen gedaan at a high school in Amsterdam. Na het behalen van zijn vmbo-t diploma in 2021, heeft hij laatst zijn eindexamen op havo-niveau gemaakt. Binnenkort zal Sam het welbekende telefoontje krijgen van zijn mentor om te zien of hij het deze keer ook heeft gehaald. Sam gaat zijn ervaringen delen over hoe corona het eindexamen op de middelbare school heeft beïnvloed, het verschil tussen twee niveaus en de veranderingen.

A path of difference

’’Het begon zeven jaar geleden op het vmbo-t en hopelijk krijg ik over een anderhalve week een telefoontje met goed nieuws’’. Sam heeft op twee verschillende niveaus gezeten op de middelbare school en kan duidelijke verschillen noemen. Veel leerlingen die dezelfde overstap hebben gemaakt, vinden dat het behoorlijk overweldigend kan zijn. “Het voelde alsof ik op de havo moest bewijzen dat ik de stof begreep. Op het vmbo-t kreeg je minder diepgaande lesstof, terwijl op de havo je echt in het onderwerp duikt en er veel van je verwacht wordt. Die overstap had effect op mij, omdat ik in een klas terechtkwam met leerlingen die al het derde jaar op havo niveau deden. Voor mij was alles nieuw, dus het kostte tijd om mezelf aan te passen.” In 2021 behaalde Sam zijn vmbo-t diploma, maar hij wist zeker dat hij niet wilde overstappen naar het mbo. “Ik heb gekeken naar mbo-opleidingen om een idee te krijgen van wat ik daar zou kunnen doen, maar ik wilde liever direct doorstromen naar het hbo en voldoende keuzemogelijkheden hebben voor mijn studie.” Op dit moment staat Sam ingeschreven voor de hbo-opleiding HBO-ICT. “Mijn ultieme droombaan is om medicijnen te ontwikkelen, maar daarvoor moet ik eerst scheikunde studeren. Ik ga eerst ontdekken hoe HBO-ICT in elkaar zit en als dat niet aan mijn verwachtingen voldoet, zal ik mijn weg vinden naar de universiteit om daar scheikunde te gaan studeren.”

Corona

In 2021, there were various COVID-19 guidelines that everyone had to follow. The final exams in secondary education were also administered differently than before the pandemic. "Right next to my school, there is a cinema where we had to take our final exams. Normally, you would do that in a gymnasium, but due to the COVID-19 measures, it was handled differently. We had to maintain a distance of one and a half meters and were not allowed to leave the room at the same time. This created a completely different experience, especially for those who were not planning to transition to the havo level." During this period, the final exam students were given more flexible rules for taking the exams. According to the Examenmonitor, compiled by the Dienst Uitvoering Onderwijs, one in ten final exam students benefited from the elimination of certain subjects. This was mentioned by the AOB regarding the students who took their final exams in 2021. "This year, I had my final exams in the gymnasium, as it should be. I have experienced both situations, and that makes my experience unique."

Exam complaint

Dit jaar heeft het LAKS, een organisatie voor en van scholieren, maar liefst 300.000 klachten ontvangen over het eindexamen. “Ik diende ook een klacht in over het eindexamen Nederlands, specifiek over vraag 34. Daar werd gevraagd om van drie woorden een verhaal te maken, waarbij de woorden onderling verband moesten hebben. Ik heb lang genoeg stilgestaan bij deze vraag en heb daarom besloten om een klacht in te dienen via de LAKS-monitor’’. Bij ieder niveau is er een vak die veel klachten heeft binnengekregen. Het wiskunde A-examen bleek te ingewikkeld te zijn voor vwo-eindexamenleerlingen, zoals vermeld in een artikel van WNL waarin de woordvoerder van LAKS werd geïnterviewd. De meeste klachten gaan over het feit dat het examenmateriaal niet goed aansluit bij wat er op school werd geleerd. Elke middelbare school in Nederland bereidt op een andere manier voor op de examens. Sam kreeg te horen wat er van de toetsen werd verwacht. “Op mijn school moesten de proefwerken moeilijker zijn dan het echte eindexamen. Dit heeft mij geholpen, want ik voelde me zelfverzekerd na het geschiedenisexamen. De vragen waren duidelijk en makkelijk, en het was makkelijker dan ik had verwacht’’.

Shortage of teachers

Dit jaar heeft het LAKS een recordaantal examenklachten ontvangen. “Samen met mijn klasgenoten heb ik een klacht ingediend over het vak natuurkunde, maar dat was voor het eindexamen. Onze vaste docent voor natuurkunde kon gedurende een bepaalde periode geen lesgeven, waardoor we lange tijd geen les hadden. Vlak voor het eindexamen kregen we een invaller die ons zou voorbereiden. Persoonlijk vond ik dat zij geen effectieve les gaf, wat heeft geleid tot slechte resultaten. Deze invaller was ongeorganiseerd en leek soms weinig kennis van het vak te hebben.” Tegenwoordig hebben de meeste middelbare scholen te kampen met een lerarentekort, waardoor het moeilijk is om een vaste docent voor de klas te behouden. Het is ook lastig om vervanging te vinden voor docenten die door ziekte niet beschikbaar zijn. Het lerarentekort had ook nadelige gevolgen voor Sam. “Om het eindexamen te kunnen maken, moesten we een jaar aan lesstof binnen een paar weken leren. Mijn mentor belde me op en vroeg me drie proefwerken binnen een dag te maken, anders zou ik niet in staat zijn om het eindexamen voor natuurkunde af te leggen. Ik kwam naar school en heb die examens gemaakt zonder voorbereiding. Daarom ben ik vooral benieuwd naar mijn eindcijfer voor natuurkunde. Als het resultaat slecht is, heeft dat deels te maken met het lerarentekort. Het is dus even afwachten.”

"My second time taking the final exams was different from the first. One time, I had to deal with COVID-19 measures, and the other time with the teacher shortage. However, I was able to find something positive in it because every story has a bright side. Trust in your intelligence and in yourself. Excessive stress before the final exams is usually unnecessary because it's about what you know."